[Carduelis]

Part 2: "Τι είναι ο εγκεφαλικός θάνατος;"
Όταν έγινε φανερό οτι πλέον υπήρχε τρόπος να σωθούν χιλιάδες ασθενείς με τις μεταμοσχεύσεις, άρχισαν να σκέφτονται οτι θα μπορούσαν να το καταφέρουν καλύτερα αν χρησιμοποιούσαν τα όργανα και από τους νεκρούς δότες. Εκεί όμως μπλέχτηκε το πράγμα, γιατί ενώ μέχρι πρόσφατα ο νεκρός ήταν απλά κάποιος με μπλέ-πεθαμενί χρώμα, που δεν κτυπούσε η καρδιά του και δεν ανέπνεε ήρθε η ΜΕΘ με τους αναπνευστήρες, τους βηματοδότες και τα φάρμακα και μπορούσε να διατηρεί κάποιον, ουσιαστικά νεκρό, απλά με μηχανική και φαρμακευτική υποστήριξη. Το ηθικο-φιλοσοφικό βέβαια ερώτημα τι είναι ο θάνατος και που στο διάτανο φωλιάζει η ψυχή του ανθρώπου εκκρεμεί και οι απανταχού της γης θρησκείες έχουν τις δικές τους απόψεις. Η ιατρική όμως έπρεπε να αντιμετωπίσει το πως ορίζεται ο θάνατος από ιατρικής αλλά και νομικής πλευράς. Το 1968 έγινε μια συνάντηση ειδικών από όλο τον κόσμο στο Χάρβαντ για να ορίσουν τον εγκεφαλικό θάνατο. Από ανατομικής πλευράς ο εγκεφαλικός φλοιός είναι υπεύθυνος για τις "ανώτερες λειτουργίες" του ανθρώπου (σκέψη, συναίσθημα κλπ) ενώ το μικρό τμήμα του που λέγεται στέλεχος έχει τα κέντρα της αναπνοής και της λειτουργίας της καρδιάς και κάνει τη "χαμαλοδουλειά". Οι επιστήμονες κατέληξαν οτι εγκεφαλικός θάνατος = σταμάτημα της λειτουργίας του εγκεφαλικού στελέχους.
Επομένως εξ ορισμού ισχύει αυτό που λένε οι πολέμιοι των μεταμοσχεύσεων: ο εγκεφαλικός θάνατος είναι μια "ιατρική ανάγκη" για να εξασφαλίσει η επιστήμη περισσότερα όργανα για μεταμοσχεύσεις. Αυτό που κινεί τους γιατρούς όμως δεν είναι το «κέρδος» ή τα χρήματα αλλά η πιεστική ανάγκη να σωθούν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ταλαιπωρούνται και αργοπεθαίνουν από τελικά στάδια καρδιαναπνευστικής ανεπάρκειας, ηπατικής ή νεφρικής.
Το πως διαπιστώνει κανείς επίσης τον θάνατο του εγκεφαλικού στελέχους (άρα και τον εγκεφαλικό θάνατο) είναι κάτι που ανησυχεί ορισμένους. Για την ιατρική αλλά και τις νομοθεσίες των περισσοτέρων χωρών είναι αρκετές οι κλινικές δοκιμασίες της νέκρωσης του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτές γίνονται από μια τριάδα γιατρών: εντατικολόγο, αναισθησιολόγο και νευρολόγο ή νευροχειρουργό. Κανείς τους δεν πρέπει να συμμετέχει, για λόγους αξιοπιστίας, στις μεταμοσχευτικές ομάδες. Οι δοκιμασίες είναι καταγεγραμμένες σε έντυπο, γίνονται από κάθε γιατρό χωριστά (υπό την παρουσία των υπολοίπων) και υπογράφονται. Μετά από τουλάχιστον 6-8 ώρες επαναλαμβάνονται από την ίδια ή μια δεύτερη τριάδα γιατρών (δηλ συνολικά 3-6 διαφορετικούς γιατρούς). Ποτέ και πουθενά στον κόσμο δεν έχει αναφερθεί επίσημα "ανάσταση" ασθενούς που είχε ταυτοποιηθεί προηγουμένως με όλη αυτή τη διαδικασία σαν εγκεφαλικά νεκρός. Ομως όσο προχωράει η τεχνολογία (και παρότι δεν το απαιτεί η νομοθεσία) οι γιατροί προχωρούν και σε επιπλέον εξετάσεις που μπορούν να πιστοποιήσουν τον εγκεφαλικό θάνατο: πχ αγγειογραφία εγκεφάλου, εγκεφαλογράφημα, σπινθηρογράφημα αιμάτωσης, προκλητά δυναμικά και υπερηχογράφημα εγκεφαλικής ροής. Στα περισσότερα νοσοκομεία κάνουν και κάποια από τις παραπάνω εξετάσεις (συνήθως την αγγειογραφία) για να είναι κανείς απόλυτα σίγουρος για τον εγκεφαλικό θανατο. Ο λόγος; αφενός γιατί με αυτές τις εξετάσεις διαπιστώνεται και η διακοπή της λειτουργίας και του υπόλοιπου εγκεφάλου και αφετέρου γιατί έτσι έχουμε πολύ νωρίτερα τη διάγνωση και μάλιστα με τρόπο «χειροπιαστό» για τους συγγενείς.
Και κάτι τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό: στο εξωτερικό οι γιατροί-συντονιστές των μεταμοσχεύσεων αμοίβονται από το κράτος ξεχωριστά για τις μεταμοσχεύσεις και τα ίδια τα νοσοκομεία επιχορηγούνται κεντρικά ανάλογα με τις μεταμοσχευτικές τους επιδόσεις. Στην Ελλάδα κανένας από τους γιατρούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της διάγνωσης του εγκεφαλικού θανάτου και του υποψήφιου δότη δεν αμοίβεται για τη συμμετοχή του με οποιονδήποτε τρόπο ενώ δεν προβλέπεται κανενός είδους επιβράβευση των νοσοκομείων..