Η θρησκεία στην Ελλάδα

[aeriko]

Μινωική Θρησκεία. Ο κρητικός πολιτισμός της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. πήρε τ’ όνομά του από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα, που κατασκεύασε τον περίφημο λαβύρινθο. Αν αυτός ο λαβύρινθος δεν ταυτίζεται με το μεγάλο ανάκτορο της Κνωσσού, που διακοσμείται από διπλούς πελέκεις, είναι πιθανότατα η παραμορφωμένη εικόνα των πανάρχαιων άντρων που εξελίχθηκαν σε άδυτα κατά την νεολιθική εποχή. Ο κρητικός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από τα τεράστια συγκροτήματα των ανακτόρων, την φυσιολατρική τέχνη και τις δύο μορφές γραφής, από τις οποίες η μία είναι ιερογλυφική που προέρχεται από τη λουβιένια ινδοευρωπαική γλώσσα της δυτικής Ανατολίας, και η άλλη προέρχεται από την Φοινίκη, όπως και η γλωσσική κωδικοποίησή της, η Γραμμμική Α, που φαίνεται να έχει σημητική καταγωγή. Παρακμάζοντας μετά την έκρηξη του ηφαιστείου του νησιού της Θήρας, ο μινωικός πολιτισμός εν μέρει θα διατηρηθεί και εν μέρει θ’ αντικατασταθεί από την εξάπλωση του ρωμαλέου μυκηναικού πολιτισμού (περ. 15ος αιώνας π.Χ)
Τα θέματα της μινωικής θρησκείας εκφράζονται στην εικονογραφία της: στις χρωματιστές τοιχογραφίες των ανακτόρων, στην διακόσμηση των μετάλλων, στα αγγεία και στα αγαλματίδια. Ολες αυτές οι αναπαραστάσεις μας δείχνουν σαν κύρια θέματα του νησιού μια Μεγάλη Θεά της φύσης, που φανερονόταν στους ιερείς και τους πιστούς της μερικές φορές συντροφιά μ’ έναν αδύναμο αρσενικό συνοδό, έναν έφηβο θεό, που ανήκει πιθανότατα στην κατηγορία των θεοτήτων που πεθαίνουν και επιστρέφουν στη ζωή. Η θεά φορά μιά φούστα σε σχήμα καμπάνας και έχει τα στήθη γυμνά και τους βραχίωνες σηκωμένους. Σαν σύμβολα έχει τα φίδια και τους πάνθηρες. Διαφεντεύει τα ζώα, αλλά και τα βουνά και τις θάλασσες, την γεωργία και τον πόλεμο, και βασιλεύει σε ζωντανούς και νεκρούς. Τα κυριότερα σύμβολα της μινωικής ιερουργίας είναι ο διπλός πέλεκυς και τα επεξεργασμένα κέρατα του ταύρου, που και τα δύο προέρχονται από την Ανατολία. Το περιστέρι και ο ταύρος αντιπροσωπεύουν αμοιβαία την θεά και τον θεό.
Η μινωική λατρεία περιλάμβανε θυσίες και προσφορές, μέσα σε σπηλιές (Καμάρες, Ψυχρό κλπ) και σε κορυφές των βουνών (π.χ. ο Τάφος του Διός, χαρακτηριστικός του θέματος του θνήσκοντος θεού στην Κρήτη), μέσα σε αγροτικά άδυτα που χτίζονταν γύρω από ιερά δένδρα ή μέσα σε ειδικά δωμάτια των ανακτόρων. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές του Αρθουρ Εβανς και άλλων έφεραν στο φώς ίχνη θυσιών ταύρων και άλλων μικρότερων ζώων, καμένες προσφορές και σπονδές. Πρόσφεραν στην θεά αφιερωματικά αγαλματίδια, όπλα και βωμούς σε μικρογραφίες. Οι ιεροτελεστίες της φωτιάς στις κορυφές των βουνών, οι λιτανείες και οι ακροβασίες πάνω από τα κέρατα του ταύρου αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα της κρητικής θρησκευτικής ζωής.
(Συνεχίζεται)

Βιβλ. Eliade/Couliano Λεξικό των θρησκειών. Εκδόσεις Χατζηνικολή.