Πως θα μπορούσε να καταρρεύσουν οι ΗΠΑ

[ortho]

Ενα πολύ καλό κείμενο, ταιριάζει και στη δική μας κατάσταση κι
ουσιαστικά δίνει τις απαντήσεις....


Του Matt Stoller
Τα τελευταία χρόνια, πάρα πολλοί οικονομολόγοι σπαταλούν χρόνο και φαιά ουσία, ασχολούμενοι με το φαινόμενο “bank run”. Είναι αυτό, που όταν οι καταθέτες ανησυχούν για τη βιωσιμότητα μιας τράπεζας, σπεύδουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Η πολύπλοκη και στενή συνδεσιμότητα των τραπεζών μεταξύ τους, καθιστά αυτό το φαινόμενο ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Κάτι τέτοιο είδαμε να συμβαίνει με την Lehman Brothers όταν κατέρρευσε. Τα προϊόντα της (τύπου ΑΑΑ) έχασαν αμέσως την αξία τους, και ακολούθησε ένα σκιώδες bank run, με τους επενδυτές να τρέχουν να μαζέψουν τα λεφτά τους.
Δυστυχώς, υπάρχει και ένας άλλος τρόπος για να καταρρεύσει το σύστημα, που όμως δεν του δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Πρόκειται για το παγκόσμιο σύστημα βιομηχανικών προμηθειών, που μας δίνει τα πάντα, από τα φάρμακα, μέχρι τα αυτοκίνητα, που απολαμβάνουμε. Για παράδειγμα, το 2004 η Αγγλία έκλεισε ένα μοναδικό εργοστάσιο, κάτι που προκάλεσε την απώλεια της μισής προμήθειας εμβολίων γρίπης στην Αμερική!
Ο Barry Lynn του New America Foundation μελετάει τις διακυμάνσεις του συστήματος αυτού από το 1999, όταν διαπίστωσε πως η παγκόσμια παραγωγή τσιπς ηλεκτρονικών υπολογιστών, επικεντρώνονταν στη Ταϊβάν. Όταν σημειώθηκε ένας ισχυρός σεισμός στη χώρα, σχεδόν σταμάτησε τη λειτουργία της η παγκόσμια βιομηχανία παραγωγής υπολογιστών, με αποτέλεσμα τη κατάρρευση των μετοχών πολλών μεγάλων εταιριών κατασκευής τους.
Αυτού του είδους η υπερσυγκέντρωση της παραγωγής κάποιων βασικών προϊόντων αποτελεί ένα καινούργιο (ιστορικά) φαινόμενο. Ο Lynn καυτηριάζει αυτή την εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης, τονίζοντας πως αν σπάσει ένας μόνο κρίκος, κινδυνεύει ολόκληρη η αλυσίδα. «Παρατήρησα…», λέει, «πως το κλείσιμο ενός μόνο εργοστασίου μπορεί να προκαλέσει τεράστιους τριγμούς παγκοσμίως…».
Στη σημερινή εποχή, το πρόβλημα εστιάζεται σε ελλείψεις βιντεοταινιών, ανταλλακτικών αυτοκινήτων, κλπ. Είναι όμως τόσο εύθραυστο, που την επόμενη φορά μπορεί να σημειωθεί έλλειψη ηλεκτρονικών, οπλισμού, τροφίμων, και φαρμάκων. Όπως λέει ο Lynn «Η Κίνα ελέγχει το 100% της παραγωγής ασκορβικού οξέως, που αποτελεί τη βάση των συντηρητικών τροφίμων. Οι ογκολόγοι προειδοποιούν πως αντιμετωπίζουμε σημαντικές ελλείψεις βασικών αντικαρκινικών φαρμάκων, επειδή οι εταιρίες δεν έχουν οικονομικό κίνητρο να τα παράγουν».
Σύμφωνα με τον Lynn, που συνέγραψε και το βιβλίο End of the Line, το βασικό πρόβλημα οφείλεται στην αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των αμερικανικών πολυεθνικών. Στη δεκαετία του 1980, η απειλή από την Ιαπωνία οδήγησε τις περισσότερες επιχειρήσεις στο να μηδενίσουν τις σπατάλες τους στον τομέα της παραγωγής. Το αποτέλεσμα ήταν να σταματήσουν να έχουν αποθηκευμένα ανταλλακτικά. Στη συνέχεια, άρχισαν να δίνουν εργολαβία την ίδια τη παραγωγή τους, αφού τα περισσότερα κέρδη προέρχονταν πλέον από μια μονοπωλιακή στάση εντός του οικονομικού συστήματος.
Ο γίγαντας της λιανικής Walmart είναι ένα κλασικό παράδειγμα των παραπάνω: Τα κέρδη του προέρχονται από την ισχύ που έχει επί των προμηθευτών του, υπαγορεύοντας τους τι και πώς να κατασκευάσουν, ενώ η ίδια η επιχείρηση λειτουργεί ως μια τεράστια απολυταρχική αγορά και τόπος συναλλαγών. Αυτό είναι το νέο μοντέλο της οικονομικής επιτυχίας στην νέα παγκοσμιοποιημένη υφήλιο.
Η Boeing, η Cisco, η Apple, όλες βασίζονται στην εξουσία τους επί ενός «οικοσυστήματος» εγκαταστάσεων παραγωγής στην άλλη πλευρά του κόσμου. Στην ουσία μετατράπηκαν σε ενοικιάστριες μηχανές κέρδους, ένα νέο φαινόμενο.
Η εξαγωγή της αμερικανικής παραγωγής προς τη Κίνα, εκ μέρους των πολυεθνικών ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, εξαιτίας κυβερνητικών πολιτικών. Ήταν η εποχή που ο Κλίντον χαλάρωσε τους αντιμονοπωλιακούς νόμους, επιτρέποντας τα τραστ, και στο φινάλε δημιούργησε την «εικονική» επιχείρηση. Τα τελευταία χρόνια, η ιδανική αμερικανική πολυεθνική κέρδισε πολλά χρησιμοποιώντας την οικονομική της δύναμή της στο να «ξεδοντιάσει» την εργασία, και τη πολιτική της ισχύ στο να αποφύγει τη φορολόγηση. Αυτό οδήγησε τις πολυεθνικές στο να μη παράγουν τίποτα. Για αυτό και οι Αμερικάνοι εξαρτώνται από τους Άγγλους για εμβόλια, και ένα τσουνάμι στην Ιαπωνία στέρησε το Χόλυγουντ από μαγνητοταινίες, προκαλώντας παράλληλα και μεγάλες ελλείψεις στη κατασκευή αυτοκινήτων.
Οι Αμερικανοί επιχειρηματίες θεωρού πολύ κοστοβόρο το να παράγουν. Για αυτό και το αφήνουν σε άλλους. Το αποτέλεσμα είναι πως πολλά από τα βασικά προϊόντα που χρειάζεται η αμερικανική κοινωνία, να παρασκευάζονται σε μια σειρά από τρίτες χώρες σε ασταθείς περιοχές του πλανήτη, τις οποίες δεν ελέγχουν οι ΗΠΑ. Ένα ατύχημα, ή μια πολιτική ανατροπή σε κάποια από αυτές τις περιοχές, μπορεί να μας στερήσει τα iPhones μας, αλλά και τα τρόφιμα, τα φάρμακα, και τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό.
Ο Andy Grove, συνιδρυτής της Intel, επισημαίνει πως η Αμερική θα πρέπει να αρχίσει να κατασκευάζει και πάλι, επενδύοντας στην οικονομία της. Όσο εξαρτάται από την εύθραυστη παγκόσμια αλυσίδα τόσο κινδυνεύει από ένα σοβαρό σοκ ελλείψεων.
Υπάρχει πολλή γκρίνια για τη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η υποδομή των ΗΠΑ. Γέφυρες που καταρρέουν, σιδηρόδρομοι που διαλύονται, κλπ. Η υποδομή όμως δεν έχει να κάνει μόνο με δημόσια αγαθά, αλλά και με το πώς λειτουργούν οι επιχειρήσεις που καθορίζουν την οικονομία. Προχωράνε σε έρευνα; Διαδίδουν τη γνώση; Φροντίζουν για την υπεύθυνη χρήση και εφαρμογή της; Δημιουργούν πλούτο, ή απλά εισπράττουν χρησιμοποιώντας ωμή δύναμη; Και το κυριότερο, συνεισφέρουν στη δυναμική της κοινωνίας μας έτσι ώστε να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης;
Η απάντηση σήμερα σε όλα τα παραπάνω είναι όχι. Και αν οι ελίτ δεν επηρεάζονται προς το παρόν, αυτό θα αλλάξει αν σημειωθεί κάποια σοβαρή έλλειψη σε εμβόλια ή σε τρόφιμα.
Η αμερικανική οικονομία θα πρέπει να στραφεί και πάλι προς τη παραγωγή και οι πολυεθνικές επιχειρήσεις να ξαναγίνουν παραγωγικές. Χρειάζονται λοιπόν νέοι νόμοι εναντίον των μονοπωλίων και των ολιγοπωλίων σε τομείς της βιομηχανίας που είναι καίριοι για τη χώρα. Μόνο έτσι θα διασφαλιστεί η κουλτούρα, η οικονομία, και η κοινωνική σταθερότητα των ΗΠΑ.
Όσο πιο σύντομα αντιληφτούν οι πολιτικοί ηγέτες της Αμερικής το πόσο κοντά είμαστε σε μια κοινωνική κατάρρευση, τόσο περισσότερες ελπίδες θα έχουμε να την αποφύγουμε.
S.A.-The Nation




Υπάρχουν πολλά είδη κατάρρευσης | ANTINEWS