yns & Extreme παρουσιάζουν: Μια φλώρικη εκδρομή

[Markas]

Ωχ, η Λισσός εκεί κάτω είναι;
Είναι λίγο πιο μακριά από ότι φαινότανε στο google earth...
Δεν πειράζει, σιγά σιγά θα πάμε.
Τι;
Γιατί ρε Γιάννη δε θες να έρθεις;

Νομίζω πως κάπου εδώ πρέπει να (ξανα) αναφέρω το χρυσό κανόνα του yns: Όπου έχει περπάτημα πάνω από 200 μέτρα σε εκδρομή με μηχανή, ο yns απέχει. Όταν η εκδρομή είναι εμπνεύσεως δικής μου μάλιστα το όριο πέφτει στα 50 μέτρα αν και δεν μπορώ να καταλάβω το γιατί. Όσο λοιπόν και να προσπαθώ να τον πείσω δεν τα καταφέρνω. Κάτι δικαιολογίες τύπου «δεν έχω καθόλου φυσική κατάσταση» κτλ δε με πείθουν αλλά δεν μπορώ να τον κατεβάσω και με το ζόρι κάτω.

[Markas]

Η κατάβαση ευκολότερη από το αναμενόμενο αν και μερικά σημεία ήταν απότομα και οι μπότες μηχανής δεν ενδείκνυνται για ορειβασία. Το φωνάζω αυτό προς την κορυφή του λόφου στο Γιάννη με μία ακόμα πρόσκληση να έρθει, και αυτός για μεγάλη μου έκπληξη απαντάει πως τελικά ΕΡΧΕΤΑΙ!
Δε ξέρω αν τον έπεισε η παρότρυνσή μου ή οι τελευταίες κουβέντες πριν τον αφήσω νωρίτερα, πως όταν με το καλό δημοσιεύσω την εκδρομή θα τον κάνω ρεζίλι είτε έρθει και τα παίξει από κούραση είτε κάτσει σαν την κότα και μας περιμένει. Αυτός βέβαια αργότερα υποστήριξε πως ήθελε να δει τα ερείπια του ναού του Ασκληπιού στην περιοχή καθότι ιατρός και ο ίδιος, αλλά, ποιος τον πιστεύει;

[Markas]

Ξαφνικά τα ερείπια δεν είναι μακριά αλλά τριγύρω μας.









Τα ερείπια αυτά, αν και μοιάζουν με κατοικίες, είναι θολωτοί τάφοι ρωμαϊκής περιόδου.

[Markas]

Για καλύτερη κατανόηση της περιήγησής μας στη Λισό παραθέτω σε αυτό το σημείο δυο φωτογραφίες και κείμενο από μια πινακίδα που συναντήσαμε μέσα στην αρχαία πόλη:
«Η Λισός υπήρξε αυτόνομη αρχαία κρητική πόλη με συγκρότηση τουλάχιστον από τους κλασικούς χρόνους, αλλά με διαπιστωμένα επιφανειακά ίχνη κατοίκησης (κεραμικά) από την μινωική εποχή. Η ακμή της συμβαδίζει με την ακμή των περισσότερων κρητικών πόλεων κατά την ελληνιστική εποχή (323-46 π.Χ.), οπότε αναφέρεται και ως μέλος και έδρα (με ειδική κοπή χρυσού νομίσματος) του κοινού των Ορείων -πολιτικού συνασπισμού ή ομοσπονδίας των αρχαίων πόλεων την γεωγραφικής ενότητας του σημερινού ανατολικού Σελίνου. Η Ομοσπονδία υπήρξε σύμμαχος της Γόρτυνας και διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό ρόλο στις διακρατικές σχέσεις της εποχής. Κατά το διάστημα 279-274 π.Χ. σύνηψε συνθήκη συμμαχίας με τον τοποτηρητή της Κυρήνης Μάγα, αδερφό του Πτολεμαίου Β' Φιλάδελφου η οποία φυλασσόταν στη Λισό. Όπως προκύπτει από τους όρους της συνθήκης αυτής και της παρουσίας κυρηναϊκών διδράχμων σε νομισματικούς θησαυρούς από την περιοχή, η ομοσπονδία απέστειλε προς βοήθεια του Μάγα μισθοφορικά στρατεύματα. Κύρια θεότητα της πόλης ήταν η Δίκτυννα, σύμφωνα με τα νομίσματά της, αν και δεν έχει ακόμη εντοπιστεί ο ναός της. Η ύπαρξη ιαματικής πηγής και η ίδρυση του Ασκληπιείου (3ος αι. π.Χ.) που έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Νικ. Πλάτωνα από το 1957 - 1960, την κατέστησαν όχι μόνο παγκρήτιο αλλά και πανελλήνιο ιερό. Το τέλος της πόλης περιλαμβάνει την ύστερη αρχαιότητα -την παλαιοχριστιανική εποχή- αλλά κάπου στον 7ο ή 9ο αιώνα φαίνεται ότι καταστρέφεται οριστικά (σημ: από άραβες πειρατές) για να μην ξανακατοικηθεί πλέον. Ο χαρακτήρας της όμως ως θρησκευτικού κέντρου επιβίωσε στα βυζαντινά χρόνια (Ναοί Παναγίας, Αγ. Κυρκού) και ως της μέρες μας (πανηγύρι του Αη Κυρκού).Εκτός από το ανασκαμμένο Ασκληπιείο, ολόκληρη η κοιλάδα είναι κατάσπαρτη από ρωμαϊκά κυρίως ερείπια δημόσιων κτιρίων. Με βάση αυτά μπορεί να σκιαγραφηθεί η τοπογραφία της αρχαίας πόλης ως εξής:Η πόλη είναι οργανωμένη με βάση το ανάγλυφο της θέσης και την κοιλάδα με το χείμαρρο που την τέμνει κατά κάποιο τρόπο. Στην δυτική πλευρά είναι χωροθετημένη η νεκρόπολη, στην ανατολική η περιοχή των κατοικιών, ενώ στο κέντρο, στη συνέχεια των λιμενικών εγκαταστάσεων, πρέπει να αναζητηθούν οι δημόσιες λειτουργίες της πόλης με πρώτη, κατά το σύνηθες, την Αγορά. Δεν σώζονται τείχη τα οποία η πόλη, ως θρησκευτικό κέντρο στην αρχαιότητα, προφανώς δεν είχε ανάγκη. Ωστόσο σώζονται τα ερείπια πύργων που πιθανόν χρησίμευαν ως παρατηρητήρια ή βίγλες στις γύρω κορυφογραμμές. Δρόμοι και αρχαία μονοπάτια δεν έχουν με βεβαιότητα εντοπιστεί.Ο αρχαιολογικός χώρος της Λισού είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος του απαλλοτριωμένος και ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού.»
Αυτό που η πινακίδα βέβαια δεν αναφέρει είναι πως, αν εξαιρέσεις την ανασκαφή του 1957-1960 όπου αποκαλύφτηκε ο ναός του Ασκληπιού, δεν έχει γίνει καμία σοβαρή ανασκαφή πέρα από ένα πρόχειρο επιφανειακό πέρασμα για να σώσουν ότι μπορέσουν από τους τουρίστες. Τουλάχιστον υπάρχει περιστασιακή φύλαξη του χώρου.

[Markas]

Παρόλο που την αναλυτική ιστορία της Λισού τη μάθαμε και εμείς για πρώτη φορά από εκείνη την πινακίδα που συναντήσαμε λίγο αργότερα, ερχόμενοι εδώ δε μπορούσαμε να κρύψουμε τον ενθουσιασμό μας και εγώ και η Κική. Και ο Γιάννης βέβαια, για να αποφασίσει να κατέβει εδώ κάτω με προοπτική μάλιστα μεσημεριανής ανάβασης στην επιστροφή.

Όσο μπαίνουμε βαθύτερα στα ερείπια τόσο η ατμόσφαιρα γίνεται και πιο μυστήρια. Επικρατεί μια κάπως αφύσικη ησυχία που διαταράσσεται από τις αγριοφωνάρες εμένα και του Γιάννη (όπως μου λέει θυμωμένα η Κική). Οι επισκέπτες τη στιγμή αυτή λιγοστοί. Περιπατητές και εκδρομείς με βάρκα σύνολο μετριούνται στα δάχτυλα των χεριών μου αλλά πάλι, όταν τους συναντάμε τους βλέπεις και περιφέρονται σα χαμένοι με σεβασμό μήπως και ξυπνήσουν κάποιον από τους προ πολλού νεκρούς κατοίκους της.

Αντιθέτως, εμείς κατεβαίνοντας τη νεκρόπολη ρίχνουμε κλεφτές ματιές μέσα σε μερικούς από τους 118 ορατούς καμαροσκέπαστους τάφους και τα ερείπια του τελωνείου μήπως βρούμε κανένα χρυσό νόμισμα αλλά τζίφος. Βέβαια μην ξεχνάμε πως η πόλη έχει εγκαταλειφτεί εδώ και τουλάχιστον 1100 χρόνια οπότε άλλοι είχαν ευκαιρία να μαζέψουν ό,τι πολύτιμο υπήρχε πολύ πριν από εμάς αλλά οι αρχαιολογική έρευνα έχει προχωρήσει μόνο επιφανειακά, οπότε ποτέ δεν ξέρεις.

[Markas]

Αποφασίζουμε να κάνουμε τον κύκλο της πόλης πηγαίνοντας πρώτα δεξιά προς τη θάλασσα.

[Markas]

Ο μικρός και ασήμαντος κόλπος δεν προσφέρει καμία προστασία πλέον στα πλοιάρια που προσεγγίζουν και δεν μπορεί να συγκριθεί με τον παλιό πριν το σεισμό και την ανύψωση της δυτικής Κρήτης κατά 5-6 μέτρα.

Αν μάλιστα προσέξετε την παρακάτω φωτογραφία, λίγο πάνω από το κεφάλι του Γιάννη υπάρχει μια οριζόντια χαρακιά στους βράχους που δείχνει την παλιά ακτογραμμή πριν το σεισμό. Για να καταφέρει σεισμός (8,5-9 Richter) κάτι τέτοιο σε λίγα λεπτά φανταστείτε τι έγινε στις κατοικίες της εποχής.

[Markas]

Λίγα μέτρα πιο πέρα ανατολικά του χειμάρρου και ψηλότερα από τη παλιά στάθμη της θάλασσας βρίσκουμε το ναό του Άγιου Κυρκού. Ο ναός έχει χτιστεί εντός των ερειπίων παλαιοχριστιανικής βασιλικής και για το κτίσιμο του χρησιμοποιήθηκαν τόσο κομμάτια της βασιλικής όσο και θραύσματα από τα άφθονα αρχαία στην περιοχή.

[Markas]

Συνεχίζουμε την εξερεύνηση της περιοχής από μονοπάτια που διαμορφώθηκαν από τις κατσίκες και τους περιηγητές στην τύχη. Στο δρόμο μας συναντούμε πολλά μωσαϊκά από πέτρες της περιοχής. Λογικά, είναι όλα τα τελευταία χρόνια φτιαγμένα, από καλλιτέχνες τουρίστες που γοητεύτηκαν από τον περιβάλλοντα χώρο.

[Markas]

Τα μονοπάτια είναι κατά τόπους δύσβατα και μας περνάνε μέσα από την κοίτη του χειμάρρου, πυκνούς θάμνους…





…δίπλα από σκόρπια ερείπια…





…και μας οδηγούνε τελικά στα σκαλοπάτια του ναού του Ασκληπιού.